Chủ Nhật, 28 tháng 9, 2014

Văn hóa văn nghệ,Huyền thoại về những Pơtao chớ ngai (5),Huyền thoại về những Pơtao chớ ngai (5) - Báo đả an TP trớn Nẵng: CADN Online- Kết tiếp chuyện niềm tin

Huyền thoại về những Pơtao chả ngai (5)Cập nhật: mực hai, 29/9/2014 - 10h31'

 

  • Huyền thoại về những Pơtao chả ngai rồng (4)
  • Huyền thoại về những Pơtao đừng ngai vàng (3)
  • Huyền thoại về những Pơtao đừng ngai rồng (2)
  • Huyền thoại chạy những Pơtao chớ ngai

* Bài cuối: Khép lại một huyền thoại

(Cadn.Com.Vn) - Khi mặt trời chưa rọi ánh sáng đầu tiên trên ngọn núi Chư tớ Yang, người dân làng Plei Ơi chuẩn bị biếu ngày lễ trọng đại của buôn làng. Bởi lần này chiếc gươm thần của Vua Lửa được chuyển về “chốn ở mới khang trang hơn, được bảo quản tốt hơn và cũng là buổi lễ cuối cùng khép lại một huyền thoại về các Pơtao.

Buổi cúng cuối cùng

4 giờ sáng, làng Plei Ơi (xã Ayun Hạ, H. Phú Thiện) vẫn còn mê ngủ dù họ biết rằng ngày nay tại nhà bà Kpăh H’Nhik – vợ của Pơtao Apui Siu Luynh (vị Vua Lửa đời thứ 14) sẽ diễn vào nghi lễ trọng đại. Chốn đây, que gươm thần còn lại cuối cùng trong 3 thanh gươm của Vua Lửa, Vua Gió và Vua Nước truyền tụng bấy lâu nay. Thế mà lại, để diện kiến thanh gươm thần này thì số người cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay khiến chúng tao càng háo hức. Dù đây là sự kiện tiễn chân ý nghĩa trọng đại với dân làng nhưng mà tịnh không trung một bóng người, chỉ có một số người già trong suốt làng lục đục quách tìm Rơ Lan Hieo – người phụ tá cuối cùng của Vua Lửa đời thứ 14. Ông là người duy nhất còn lại biết các bài cúng, biết xin Yang  chuyển que gươm về phaịa điểm mới mà được Nhà nước xây dựng trong suốt khuôn viên cụm di tích Plei Ơi thường xuyên dưới chân núi Chư tớ Yang.

Rơ Lan Hieo bên các lễ vật khấn bài cúng gươm lần cuối cùng – khép lại miền huyền thoại Pơtao Apui.

Hỏi vào mới biết, trẻ con, phụ nữ tuyệt chứ dám đến gần mthir ia (lều để gươm của vua). Bởi lẽ trong suốt đời sống linh tính của họ, gươm thần là vật linh thiêng, chỉ có người già, người có uy tín mới được tiếp cận diện kiến gươm thần. Trẻ em, phụ nữ lại gần về sẽ bị đau ốm. Chiếc trống, chiếc chiêng, ghè rượu là bảo vật truyền sang trọng nhiều đời Vua Lửa bấy lâu nay nằm phung phá lạnh trong căn nhà của Rơ Lan Hieo giờ được phủi lớp bụi dày tiễn xuống chuẩn bị cho buổi lễ. Nhìn chiếc trống, chiếc chiêng từng vang vọng trong các buổi cúng, Rơ Lan Hieo mắt đăm đăm nhìn bóng gió: “Đây là buổi cúng gươm cuối cùng mà Hieo thực hiện. Từ đây trở bay, Hieo chứ cúng nữa đâu! Mình không phải là Pơtao Apui, mình chỉ cúng một lần này thôi!”.

Que gươm thần (chỉ còn vòng đai đồng) cùng các “thanh gươm cận vệ” khác.

Phía căn chòi đã cũ chốn để thanh gươm thần của Vua Lửa, Rơ Lan Hieo tiến hành dọn dẹp chuẩn bị các thâủ tục biếu bài cúng. Vóc dáng nhỏ bé, Rơ Lan Hieo vác lượng mác dùng để đổ trâu trong các buổi cúng bắt đầu tiến hành ngờ lễ. Song cây mác hàng chục năm không dùng tới đã cùn, mồ hôi ướt đẫm trên trán Hieo mà con trâu vẫn chưa chảy máu. May có một số người Tày cùng ngụ cư ở làng Plei Ơi chẳng ngại lóng cử đã xúm vào cùng phụ Rơ Lan Hieo xẻ thịt con trâu biếu kịp giờ cúng.

Ghè rượu được me vào, con lợn, con gà cũng đã được xẻ thịt. Cẩn trọng, Rơ Lan Hieo hút rượu từ ghè vào đong vào chiếc lấṕn đồng cổ được truyền sang bao đời Vua Lửa. Sau đó, ông lấy từ trong túi xách vào một củ giống củ riềng xắt từng miếng nhỏ hòa chung vào phủ́n rượu rồi Rơn Lan Hieo mau tặnǵng cất vào túi. Người phụ tá cho buổi cúng là Oi Phơ kính cẩn dùng lá chuối nhúng vào chén đồng rắc lên tay Rơ Lan Hieo và Rơ Lan Hieo cũng làm ngược lại như vậy biếu Oi Phơ. Tò mò, chúng tao hỏi thì Oi Phơ tặng biết: đó là củ Jrao hchich mà tiếng Jrai ngờ̃a là “rửa sạch tội gò̃i”, trước mỗi lần cúng gươm thần đều phải rửa sạch những dầu uế trên người tham dự buổi cúng. Đồng thời, Rơ Lan Hieo vừa khấn vừa “rửa sạch” tặng cái trống, cái chiêng của Vua Lửa và xung vòng quanh căn tặng̀i để gươm thần.

Rơ Lan Hieo – đem gươm về “chỗ ở” mới.

Diện kiến gươm thần

Vừa tưới rượu cùng củ Jrao hchich vòng vèo lều, Rơ Lan Hieo bắt đầu lầm rầm khấn bằng tiếng Jrai và một lúc sau ông trèo lên căn tặng̀i lấy xuống một bọc vải trắng đựng thanh gươm, một cái gùi đã bắt đầu mục nát. Từ trên lều cao, Rơ Lan Hieo chật vật với chiếc gùi nặng đựng nhiều vật của Vua Lửa, nhưng tuyệt nhiên Oi Phơ – người phụ tá buổi cúng chả dám đến gần. “Chỉ có Rơ Lan Hieo mới được chạm vào thanh gươm, chạm vào các vật của Pơtao Apui thôi”, Oi Phơ giải thích.

Trải tấm chiếu giữa đất, Rơ Lan Hieo bắt đầu lấy những đồ vật vốn là vật bất ly thân thể của các đời Vua lửa: một chiếc nhẫn đá, một rìu đá cổ, một khẩu súng hỏa mai nhỏ (chứ có đạn), một chiếc hồ đống bằng đá, một chiếc phủ́n đá, một chiếc đậýn đồng... Và những mẩu đá thạch anh nhỏ khác. Lần giở tấm vải trắng cuộn tròn đã ngả màu và mục, Rơ Lan Hieo cẩn trọng dùng hai tay đỡ lần lượt 4 que gươm vào, tất cả đã đều hen gỉ và không có vỏ gươm. Cầm thanh gươm chỉ có vòng đai gươm bằng đồng còn vốn những huơ văn của lửa và nước quyện rau nhưng lưỡi gươm cũng đã gỉ sét, Rơ Lan Hieo giới thiệu đây chính là gươm thần và 3 thanh gươm kia là “pô vai long rneng gieo”: 3 gươm cận vệ. Chúng trui sanǵ sững sờ bởi que gươm thần vổ mưa, gọi gió truyền sang trọng hàng trăm năm với 14 đời Vua Lửa cũng phải cam chịu số phận của thời phòng chống.

Khu quần thể di tích Vua Lửa làng Plei Ơi dưới chân núi Chư tôi Yang.

Cẩn trọng từng tí một, ông Hieo lại dùng hai tay đặt từng thanh gươm cũng như các đồ vật khác của Vua Lửa một lên tấm vải trắng mới. Chiếc lấṕn đồng lại được Rơ Lan Hieo hút đầy rượu cần và gọt củ Jrao hchich vào nhưng lần này, Rơ Lan Hieo lấy mỗi miếng thịt nhỏ được cắt từ bộ phận: ì, tim, thịt nách của 3 con vật cúng tế: trâu, lợn, gà bỏ vào lấṕn đồng. Đủ các thủ tục trên, Rơlan Hieo lần lượt tưới rượu lên que gươm mà như lời ông giải thích là biếu gươm thần “ăn” và rửa sạch gươm thần. Đồng thời, Oi Phơ cũng mệ vốn trải quả tâm trâu, phần đùi thịt trâu đặt trước chỗ ngồi cúng của Rơ Lan Hieo. Nến được thắp lên, Rơ Lan Hieo ngồi xếp bằng, hai tay chắp lại như vái, miệng bắt đầu khấn: “Ơi Yàng, ơi Pơtao Apui, ơi thần hàng ngàn, hàng vạn. Hôm nay chúng tôi dâng lễ một con trâu, một con lợn, gà, ghè rượu cầu xin, am tường báo đến các thần linh nghiệm biết. Chúng tao xin phép các Pơtao Apui biếu dân làng Plei Ơi chuyển gươm thần về chốn ở mới, nơi chân núi Chư tui Yang. Chúng tôi cầu xin các vị thần, các Pơtao tặng người làng sức khỏe, hòa thuận, mưa thuận gió hòa”.

Dứt lời khấn, Rơ Lan Hieo lặng lẽ cuốn tấm vải trắng bọc tất cả gươm thần cũng như các “gươm cận vệ khác”, những đồ vật của các Pơtao Apui sang các đời truyền lại được ông Hieo đặt vào chiếc gùi mới. Vai đeo gùi, hai tay đỡ niu những báu vật cuối cùng còn lại của các đời Vua Lửa, Rơ Lan Hieo phai bộ từ căn tặng̀i, dải sang trọng ruộng rẫy bước về núi Chư mình Yang – chỗ đó huyện Phú Thiện đã xây dựng căn nhà để gươm trong quần thể di tích Vua Lửa Plei Ơi. Mắt nhìn thẳng, bàn chân bước từng bước từ tốn, Rơ Lan Hieo ổ qua cánh đồng tiễn gươm thần về “nơi ở” mới. Trời đang nắng bỗng chốc gió nổi lên, mây kéo bao phủ khuất ánh mặt trời như ở cõi khác các Pơtao Apui còn dõi theo buổi lễ cuối cùng này.

Minh Tân

 

 

97 lần tính hạnh

 

 

 

  • Huyền thoại   
  • Pơtao   
  • chả ngai rồng   

Gửi bình luận mức bạn

Gia tộc và tên :
Địa chỉ Email :
căn số điện thoại :
Địa chỉ :
Nội dung bình phẩm luận :  
mẽ công nhận :
 
 

Cạc tin cẩn xưa hơn

  • »Mưa Huế
  • »Bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Bài chòi dân gian miền Trung
  • »Huyền thoại về những Pơtao chứ ngai (4)
  • »Điểm dừng chân chốn Phố cổ
  • »Ngày 3-9 hằng năm là Ngày Âm nhạc Việt trai
  • »Dự án Làm phim 48 giờ thâu hút 100 nhóm làm phim trẻ
  • »Huyền thoại về những Pơtao chớ ngai vàng (3)
  • »Bao giờ có phim truyện về miền Trung?
  • »Cậu rỏ trợn Nẵng dải trải qua 3000 bố thí đơm tranh ngôi bởi vô địch Giọng ca Việt Nhí Co.Opmart 2014
  • »đỡ cao chất lượng, hiệu trải quả trong suốt sáng tạo văn học nghệ thuật

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét